Bạn đã bao giờ trải qua cảm giác tim đập thình thịch, mặt đỏ bừng, đầu óc quay cuồng chỉ trong vài phút ngắn ngủi dù trước đó sức khỏe vẫn hoàn toàn bình thường? Đó có thể là dấu hiệu của tình trạng tăng huyết áp đột ngột. Nhưng điều này là do đâu? Để hiểu rõ hơn về hiện tượng này, hãy cùng Omron tìm hiểu những nguyên nhân tăng huyết áp đột ngột và các giải pháp kiểm soát hiệu quả trong bài viết dưới đây.
Tăng huyết áp đột ngột là tình trạng huyết áp tăng nhanh và nghiêm trọng trong thời gian ngắn, thường với chỉ số huyết áp từ 180/120mmHg trở lên. Đây là một tình huống y tế khẩn cấp vì có thể gây tổn thương nghiêm trọng đến các cơ quan quan trọng như tim, não, thận và mắt nếu không được can thiệp kịp thời.
Trong nhiều trường hợp, tăng huyết áp đột ngột có thể không biểu hiện triệu chứng rõ ràng, nhưng đôi khi người bệnh có thể cảm thấy:
Tình trạng này đòi hỏi phải được theo dõi và xử lý y tế ngay lập tức để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm như đột quỵ hoặc nhồi máu cơ tim.
Tăng huyết áp đột ngột là tình trạng huyết áp tăng nhanh và nghiêm trọng trong thời gian ngắn
Không ít người bất ngờ khi biết rằng những thói quen hằng ngày tưởng chừng vô hại lại có thể là nguyên nhân khiến huyết áp tăng đột ngột. Cùng Omron điểm qua những yếu tố có thể là “thủ phạm” chính gây ra tình trạng này để kịp thời nhận diện và kiểm soát hiệu quả.
Caffeine có trong cà phê, trà, cola, nước tăng lực, socola và một số thuốc giảm đau, thuốc cảm. Sau khi dùng, huyết áp có thể tăng trong 30 phút, đạt mức cao nhất sau 1–2 giờ rồi giảm dần, hiệu ứng kéo dài vài giờ. Ví dụ, huyết áp từ 120 có thể tăng lên 125–135 mmHg hoặc hơn, tùy cơ địa. Người bị cao huyết áp hoặc nhạy cảm với caffeine nên thận trọng khi sử dụng.
Sử dụng nhiều caffeine hoặc các chất kích thích khác
Người bị cao huyết áp cần uống thuốc đều đặn để giữ huyết áp ổn định. Quên uống, đặc biệt với thuốc như clonidine, propranolol, methyldopa, có thể gây tăng huyết áp hồi ứng, làm huyết áp tăng vọt kèm đau đầu, tim đập nhanh, hồi hộp, chóng mặt, đau ngực. Với thuốc tác dụng dài như amlodipine, quên một liều thường không gây nguy hiểm ngay, nhưng nếu quên thường xuyên sẽ khiến huyết áp dao động khó kiểm soát.
Nếu quên, hãy uống ngay khi nhớ ra; nếu gần liều tiếp theo, bỏ qua liều quên và không uống gấp đôi nếu không có chỉ định bác sĩ.
Quên liều của một số loại thuốc nhất định
Căng thẳng hoặc lo lắng làm cơ thể tiết adrenaline, khiến tim đập nhanh và mạch máu co lại, làm huyết áp tăng tạm thời. Nếu căng thẳng kéo dài, huyết áp có thể tăng vọt và ảnh hưởng xấu đến tim mạch. Lo âu quá mức cũng gây chóng mặt, tim đập nhanh, đau đầu, đau ngực, đặc biệt trong tình huống căng thẳng cao độ.
Căng thẳng hoặc lo lắng sẽ dễ dẫn đến tăng huyết áp đột ngột
Nicotine trong thuốc lá làm tim đập nhanh, mạch máu co lại, khiến huyết áp tăng vọt chỉ sau 5–10 phút hút. Hút 4–5 điếu mỗi ngày làm huyết áp luôn cao, tăng nguy cơ đau tim, đột quỵ, bệnh tim mạch. Khói thuốc cũng ảnh hưởng đến huyết áp và tim mạch của người xung quanh. Ngừng hút thuốc không chỉ tốt cho bạn mà còn bảo vệ sức khỏe gia đình.
Hút thuốc nguyên nhân tiềm ẩn dẫn đến tăng huyết áp đột ngột
Các bệnh như viêm phổi, cảm cúm nặng, nhiễm trùng đường tiết niệu có thể làm huyết áp tăng bất ngờ. Trong nhiễm trùng huyết, huyết áp ban đầu tăng do phản ứng căng thẳng nhưng có thể tụt nhanh nếu tổn thương cơ quan nặng, gây nguy hiểm. Nhiễm trùng cũng ảnh hưởng chức năng thận, làm rối loạn điều chỉnh huyết áp và khiến huyết áp tăng bất thường.
Một số bệnh như viêm phổi, cảm cúm nặng hoặc nhiễm trùng sẽ khiến huyết áp tăng lên bất ngờ
Khi tập luyện cường độ cao như nâng tạ nặng, chạy nước rút, tim phải bơm máu nhiều hơn, làm huyết áp tăng tạm thời. Theo AHA, huyết áp tâm thu khi tập có thể lên tới 250 mmHg, đây là phản ứng bình thường. Tuy nhiên, nếu huyết áp không giảm sau tập hoặc tăng quá cao, có thể là dấu hiệu bệnh lý. Hãy khởi động kỹ, tăng cường độ từ từ và dừng tập nếu bị chóng mặt, đau ngực, khó thở.
Hoạt động thể chất mạnh mẽ
Khi các cơ quan quan trọng như tim, thận, não, phổi bị tổn thương hoặc suy giảm chức năng, huyết áp có thể tăng vọt, gây tăng huyết áp cấp cứu (hypertensive emergency). Đây là tình trạng nguy hiểm cần điều trị ngay để tránh tổn thương thêm.
Ví dụ:
Trong các trường hợp này, huyết áp thường trên 180/120mmHg, kèm đau đầu, mờ mắt, đau ngực, khó thở, lú lẫn, cần cấp cứu ngay để tránh tổn thương vĩnh viễn hoặc tử vong.
Chế độ ăn không hợp lý như ăn quá mặn, nhiều chất béo bão hòa, thực phẩm chế biến sẵn, hoặc thiếu kali có thể làm huyết áp tăng cao đột ngột. Ăn mặn khiến cơ thể giữ nước, làm tăng áp lực trong lòng mạch máu. Thực phẩm nhiều cholesterol dễ gây xơ vữa động mạch, khiến tim phải bơm máu mạnh hơn. Thiếu rau xanh và trái cây cũng làm mất cân bằng điện giải, ảnh hưởng tới huyết áp.
Chế độ ăn không hợp lý gây tăng huyết áp đột ngột
Thời tiết thay đổi, đặc biệt khi trời lạnh đột ngột, có thể làm huyết áp tăng cao do mạch máu co lại để giữ nhiệt. Áp suất không khí thay đổi cũng ảnh hưởng hệ thần kinh tự chủ, gây rối loạn huyết áp. Người bị tim mạch, cao huyết áp, cơ địa nhạy cảm dễ bị ảnh hưởng. Giữ ấm, ăn uống điều độ và theo dõi huyết áp khi thời tiết thay đổi là cách phòng ngừa hiệu quả.
Khi huyết áp tăng đột ngột, phản ứng nhanh và đúng cách có thể giúp giảm thiểu nguy cơ biến chứng nguy hiểm. Dưới đây là những bước xử lý bạn nên ghi nhớ.
Sử dụng máy đo để xác định huyết áp hiện tại của bạn đang ở mức nào
Qua bài viết về nguyên nhân gây tăng huyết áp đột ngột, bạn có thể thấy rằng chỉ một vài thay đổi nhỏ trong cảm xúc, thói quen hay sinh hoạt cũng có thể làm huyết áp tăng vọt mà không báo trước. Vì vậy, theo dõi huyết áp thường xuyên không chỉ dành cho người bệnh mà là cách bảo vệ tim mạch cho bản thân và gia đình.
Chủ động theo dõi huyết áp hôm nay, bảo vệ sức khỏe ngày mai
Hiểu rõ tầm quan trọng đó, Omron phát triển máy đo huyết áp tự động với công nghệ Intellisense đo nhanh, chính xác, thoải mái, cùng IntelliWrap đảm bảo độ chính xác ngay cả khi quấn vòng bít không đúng. Omron chiếm 63% thị phần toàn cầu, có mặt tại hơn 130 quốc gia, được tin dùng tại bệnh viện và gia đình.
Máy còn hỗ trợ Bluetooth kết nối ứng dụng Omron Connect lưu trữ và theo dõi huyết áp dễ dàng, giao diện tiếng Việt thân thiện. Ngoài ra, Omron phát triển thiết bị đo điện tâm đồ (ECG) để phát hiện sớm nguy cơ đột quỵ, dự kiến năm 2025 sẽ triển khai chương trình quà tặng khuyến khích người dùng cài đặt ứng dụng.
Chăm sóc tim mạch bắt đầu từ việc hiểu rõ cơ thể. Omron đồng hành cùng bạn trên hành trình sống khỏe và an tâm mỗi ngày.
|
Bài viết trước Hướng dẫn chi tiết cách đọc máy đo huyết áp Omron |
Bài viết tiếp theo Các yếu tố ảnh hưởng đến huyết áp mà bạn cần biết để phòng ngừa |
